Satyra 8.

COMMENTARII.

[1] Vt Nasidieni iuuit] in nomine Nasidieni tertia, & quarta syllaba contrahuntur in unam, uidelicet i, & e, quod saepe alias fieri solere supra ostendimus. secunda autem eiusdem nominis syllaba hic producitur, cum infra corripiatur ibi. Nasidienus ad haec, & Nasidiene redis. ego incidi in quendam librum manuscriptum Romae in quo sic legitur. Nasidieni, qui iuuit te coena beati ? sed & Priscianus lib. 17. priorem, ac receptam scripturam agnoscit, & ceteri omnes libri ueteres comprobant.

[1] beati ὀλβίου. diuitis, copiosi. ut Od. vii. lib. 3. Thyna merce beatum. [Carm., III, 7, 3] & epist. ad Lollium. ii. lib. 1. beatus enim iam Cum pulchris tunicis, [Epist., I, 18, 32] &c.

[2] dictus here illic] dictus es mihi heri illic apud Nasidienum meridie potare. here pro heri notat Priscianus lib. 15. & hunc locum profert. quanquam in aliquot libris ueteribus scriptum est heri.

[1] da] dic. ut Virgilius in Tityro. Sed tamen, iste Deus qui sit, da Tityre nobis. [Buc., 1, 18]

[5] Quae prima iratum uentrem placauerit] supra saty. ii. cum sale panis Latrantem stomachum bene leniet. [Serm., II, 2, 18] Vlysses apud Alcinoum ait uentre nihil esse impudentius, qui etiam in luctu, ac maerore sui meminisse iubeat. sic Homerus ὀδ. η. ἀλλ’ ἐμὲ μὲν δορπῆσαι ἐάσατε κηδόμενόν περ· Οὐ γάρ τι στυγερῇ ἐπὶ γαστέρι κύντερον ἄλλο Ἔπλετο, ἥτ’ ἐκέλευσεν ἕο μνήσασθαι ἀνάγκῃ, Καὶ μάλα τειρόμενον. [Od., VII, 215]

[6] Austro] Austro leniter flante carnes efficiuntur teneriores. Νότος γὰρ σήπει. ait Aristoteles quodam loco.

[7] Coenae pater] coenae pater, conuiuator, parochus in hac satyra idem ualent.

[8] qualia lassum Peruellunt stomachum] cuiusmodi res stomachum languentem, ac nauseantem lacessunt, ac prouocant. adhibebantur enim illa ἀναστομώσεως χάριν. ut supra ostendimus ex Athenaeo, commentario saty. 4. [Ad Serm., II, 4, 78]

[9] siser] genus est pastinacae, quae mulso in cibis temperata, etiam in gratiam uertitur, inquit Plinius lib. 19.

[9] alec] genus liquaminis esse diximus supra saty. 4. [Ad Serm., II, 4, 73]

[9] faecula Coa] ex uino Coo. genus condimenti.

[10] alte cinctus εὔζωνος. expeditus ad ministrandum. supra saty. vi. ueluti succinctus cursitat hospes. [Serm., II, 6, 107]

[10] acernam] ex acere arbore factam. acernas mensas etiam fuisse in pretio, quanuis citreis inferiores, declarat distichum illud Martialis. Non sum crispa quidem, nec siluae filia Maurae : Sed norunt lautas & mea ligna dapes. [Epigr., XIV, 90]

[11] Gausape purpureo] Priscianus lib. 7. eo capite, ubi docet in sextis casibus nominum neutrorum tertiae declinationis in e. reperiri e. & i. hunc uersum profert. [Gramm., GL II, VII, 55, p. 333] sic & Lucillius. Purpureo tersit tunc latas gausape mensas. Varro. Clauditur Oceano, Lybico mare, flumine Nilo. [Gramm., “Fragmenta operum de Grammatica”, chez Pesenti de Thei] Lucretius lib. 1. E mare primum homines, e terra posset oriri Squammigerum genus, & uolucres : [Nat. Rer., I, 161] ex quo Plauti iocus in Mil. glor. Maris causa hercle, ego hoc utor oculo minus. Nam si a mare abstinuissem, tanquam hoc uterer. [Mil., 1308] nam hunc Plauti uersum sic emendauit Muretus lib. 3. Var. lect.

[13] ut Attica uirgo Cum sacris Cereris] Hydaspem puerum formosum cum uirgine Attica Canephora comparat. sacra Cereris in canistro quodam, aut [p. 271] cista ferebant uirgines capitibus imposita, manibus sublatis, a sacerdote accepta diebus festis Cereris, Mineruae, & quibusdam aliis. Eas uirgines Ericthonio regnante fuisse institutas, refert Suidas, a Philochoro traditum esse. Habebat autem suas & Pallas Canephoras : de quibus sic Pausanias in Attic. ἃ δέ μοι θαυμάσαι μάλιστα παρέσχεν, ἔστι μὲν οὐκ ἐς ἅπαντας γνώριμα, γράψω δ’ οἷα συμβαίνει. Παρθένοι δύο τοῦ ναοῦ τῆς Πολιάδος οἰκοῦσιν οὐ πόῤῥω. καλοῦσι δ’ Ἀθηναῖοι σφὰς κανηφόρους. Αὗται χρόνον μέν τινα δίαιταν ἔχουσι παρὰ τῇ θεῷ. παραγενομένης δὲ τῆς ἑορτῆς δρῶσιν ἐν νυκτὶ τοιάδε, ἀναθεῖσαί σφίσιν ἐπὶ τὰς κεφαλὰς ἃ ἡ τῆς Ἀθηνᾶς ἱέρεια δίδωσι φέρειν, οὔτε ἡ διδοῦσα, ὁποῖον τι δίδωσιν, εἰδυῖα, οὔτε ταῖς φερούσαις ἐπισταμέναις [Descr. Gr., I, 27, 3], id est, quae autem me maxima admiratione affecerunt, cum minime sint omnibus nota, scribam cuiusmodi sint. Duae uirgines a templo Palladis non longe habitant : eas autem Canephoras appellant Athenienses. Hae aliquantum temporis apud Deam commorantur. ubi uero dies festus aduenit, faciunt noctis sacra, suis capitibus imponentes, quae Mineruae sacerdos dat eis ferenda, cum neque ea, quae dat, quid det, sciat : neque eae, quae ferunt, quid ferendum accipiant, sciant. De iisdem sic M. Tullius Verr. de signis. Erant praeterea duo signa non maxima : uerum eximia uenustate, uirginali habitu, atque uestitu, quae manibus sublatis sacra quaedam more Atheniensium uirginum reposita in capitibus sustinebant. Canephorae ipsae uocabantur. [Verr., II, 4, 3] habebat & Diana suas. Theocritus εἰδ. β. Ἦνθ’ ἁ τῶ’ ὐβούλοιο καναφόρος ἄμμιν Ἀναξὼ Ἄλσος ἐπ’ Ἀρτέμιδος. [Idyll., 2, 66] ascribitique ad hunc locum interpres, uirgines nupturas placandae Dianae causa, ne eam offenderent, atque in sese irritarent, quod uirginitatem suam essent amissurae, κανηφορεῖν. id est, sacra quaedam in canistris condita, & occultissima ferre solitas esse.

[15] Caecuba uina] uinum Caecubum laudabant Romani illi ueteres. supra Od. xx. lib. 1. Caecubum, & praelo domitam Caleno Tu bibes uuam. [Carm., I, 20, 9]

[15] Alcon] alter puer uinum Chium ferens prodit in medium.

[15] Chium] in nomine Chium, i, producitur, cum Chius primitiuum sit breue : docet Priscianus lib. 2.

[15] maris expers] aquae marinae expers. οὐ τεθαλασσωμένον. Athenaeus lib. 1. scribit, ueteres consueuisse aquam marinam in uina infundere, fortasse ut essent salubriora. Nam huiusmodi uina nullas cruditates gignunt, uentrem soluunt, stomachum aliquantum mordent, atque incitant, flatus non ingenerant, ad cibum concoquendum adiuuant. uerba Athenaei sunt haec. Οἱ δ´ ἐπιμελέστερον τεθαλαττωμένοι οἶνοι ἀκραίπαλοίτε εἰσι, καὶ κοιλίαν λύουσιν ἐπιδάκνουσί τε τὸν στόμαχον, ἐμφυσήσεις τε ἐνεργάζονται, καὶ συγκατεργάζονται τὴν τροφήν. [Deipn., I, 32d] Itaque fugam illam Bacchi ad mare, nonnulli sic interpretantur, ut per eam significari putent hanc conficiendi uini rationem, & aquae marinae infusionem : nam uinum aqua marina infusa suauius effici : unde Plauti iocus Rudente. Quasi uinis Graecis Neptunus nobis suffudit mare. [Rud., 588]

[16] herus] dominus coenae. Nasidienus.

[16] Albanum] de uino Albano sic Athenaeus lib. 1. Γίνεται δὲ περὶ τὴν καμπανίας κύμην ὁ καλούμενος Ἀλβανός, πότιμος, κοῦφος ἀπὸ ἐτῶν πέντε. [Deipn., I, 26d] id est, nascitur autem, & in agro Cumano, qui est in Campania, uinum Albanum quod appellatur, ad potionis usum accommodatum, & leue ab annis quinque.

[18] Diuitias miseras] Alii putant orationem esse hominis suam copiam [p. 272] extenuantis hoc modo : habemus (inquit Nasidienus) utrunque, uidelicet Albanum, & Falernum, si tibi magis placent, quam, quae tibi ministrantur : atque ita haec uerba Diuitias miseras, dicendum erit cohaerere cum superioribus uerbis habemus utrunque : alii Diuitias miseras existimant esse uerba Horatii, & ita, a superiore uersu separanda, hoc modo. o Diuitias miseras Nasidieni : o hominem misere diuitem. Muretus hanc sententiam probat : mihi illa probabilior uidetur.

[18] sed queis coenantibus una] id est, sed quibus aliis conuiuis una coenantibus libenter, & iucunde coenaris, liberaliterque acceptus sis, scire peruelim.

[19] pulchre fuerit tibi] bene fuerit tibi, iucunde uixeris, uide supra annot. ad saty. ii. huius lib. bene erat non piscibus urbe petitis. [Serm., II, 2, 120]

[22] quos Maecenas adduxerat umbras] umbrae appellantur, ut dicemus ad epist. ad Torquatum lib. 1. [Ad Epist., I, 5, 28] conuiuae non uocati illi quidem a conuiuatore : uerum tamen eum, qui uocatus est, secuti, sed quaeri potest quos dicat Fundanius umbras fuisse Maecenatis, Balatronemne & Vibidium, an Nomentanum, & Porcium ? si Balatronem & Vibidium, prouocabulum quos referetur ad ea, quae antecedunt : si Nomentanum & Porcium, hic erit ordo uerborum, & Nomentanus erat supra ipsum Maecenatem : Porcius infra, quos quidem Maecenas secum adduxerat non inuitatos a Nasidieno : & ita Aldus Manutius. Puto autem hic treis lectos fuisse : in uno Fundanium, Viscum Turinum, Varium : in altero Balatronem, Vibidium, Nasidienum conuiuatorem : in tertio, Nomentanum, Maecenatem, Porcium discubuisse. media inter lectos erat mensa. Constat autem Cassium Nomentanum fuisse luxuriosum, & perditum nepotem : de quo supra saty. viii. lib. 1. [Serm., I, 8, 11] & alibi.

[23] super ipsum] sic habent libri ueteres, non supra : quod malim tamen. & ita loquitur M. Tullius epist. ad Papirium Paetum lib. 9. & quidem supra me Atticus, infra Verrius familiares tui. [Fam., IX, 26] omnino ego suspicor ab Horatio scriptum esse supra, uel certe super’, id est, supera, seu supra. docent tamen nobiles grammatici, ueteres usurpasse super & supera, pro supra.

[24] Ridiculus totas] Porcius in eo ridiculus, quod totas uno haustu placentas deuorabat. libri aliquot ueteres : in his Vaticanus unus, & Tornesii. habent obsorbere. quam scripturam probo. ut obligurrire apud Terentium.

[25] Nomentanus ad hoc] Nomentanus ad hoc fuerat a Nasidieno uocatus, uel a Maecenate ductus, ut si quid esset obsonii lautioris, quod aliis obscurum, atque incognitum esset, digito indicaret. erat enim hic Nomentanus insignis obsoniorum artifex, iudex, & helluo.

[26] nam cetera turba] nam nos harum deliciarum rudes, & imperiti, comedimus aues, conchilia, &c.

[28] Longe dissimilem noto] quae omnia succum continebant nobis incognitum, longeque ei succo dissimilem, qui uulgo est notus.

[29] passeris] piscis plani : qui a rhombo, hoc tantum differt, quod rhombo situs corporis dexter resupinatus est : passeri laeuus. Plinius lib. 9.

[30] porrexerat] sic reperi scriptum in tribus Vaticanis & Iannoctii.

[31] melimela μελίμηλα. mala mellei saporis.

[34] damnose] plurimum. nam damno conuiuatoris supra modum bibunt conuiuae.

[34] moriemur inulti] iocus : quasi ita dicat. parest nos Nasidieno, qui nos inuitauit, hanc gratiam referre, ut plurimum bibamus : uel dic iocum in eo consistere, quod oratio eorum, qui in ancipiti, & aduerso praelio, quamplurimis hostibus interfectis, mori decreuerunt, ad certamen poculorum transfertur. Virgilius Aen. ii. nunquam omnes hodie moriemur inulti.

[35] Et calices poscit] sic efferunt Graeci αἰτεῖ μείζους subaudi κύλικας. uide annot. ad Od. ix. epod. poscit autem habet codex unus Vatic. Rain. Card. Torn. quos secutus sum.

[35] uertere pallor] tum coepit Nasidienus pallere.

[36] parochi] conuiuatoris, qui coenam praebebat. alias parochum appellant παρὰ τὸ παρέχειν. eum, qui salem, acetum, oleum, ligna, & similia praebet legatis aut magistratibus, ut diximus supra ad saty. iiii. lib. 1. [Ad Serm., I, 4, 88] ex quo parochia. M. Tullius epist. ad Atticum lib. 13. epist. 1 Omnino eum Sextius noster parochiis publicis occupauit, quod quidem facile patior. Veruntamen, quod mihi magno beneficio meo magna cum fratribus illius necessitudo est, inuito eum per litteras, ut apud me diuersetur. [Att., XIII, 2]

[36] acreis] qui largiter, & supra modum bibunt. ut sat. 2. huius lib. acria pocula. [Serm., II, 6, 69]

[38] exsurdant] hebetant, obtundunt. tralatio est ab aurium sensu ad gustatum. palato enim iudicantur sapores.

[39] Inuertunt Alifanis] id est, uini cados inuertentes, totos exhauriunt poculis Alifanis. M. Tullius orat. pro Plancio. totus ille tractus celeberrimus Venafranus, Alifanus. [Planc., 9] iam illud inuertunt uinaria, dictum, ut uertere cados. Od. xxix. lib. 3. Non ante uerso lene merum cado. [Carm., III, 29, 2] Vertebantur enim cadi, & similia uasa uinaria, cum uinum ex iis promebatur.

[40] imis] qui accumbebant in imis lectis, seu in infimis lectorum partibus, ut epist. ad Lollium 2. lib. 1. imi Derisor lecti. [Epist., I, 18, 10]

[41] Conuiuae lecti] conuiuae honoratiores, qui summi accumbebant.

[42] squillas] supra saty. 4. Tostis marcentem squillis recreabis, [Serm., II, 4, 58] &c. Potorem.

[1] natantes] in iure, quod iamiam describet.

[43] porrecta] muraena procera in patina exposita. participium porrecta declarat muraenae magnitudinem, ac proceritatem. sic supra sat. ii. huius lib. Porrectum magno magnum spectare catino Vellem, ait Hargyiis gula, [Serm., II, 2, 39] &c.

[43] haec grauida (inquit)] si uerum est, quod de muraena traditum est, eam cum serpente commisceri, cibus est non tam suauis, quam periculosus. Oppianus quidem lib. 1. ἁλιευτ. hanc uulgatam de muraena opinionem non praetermisit. sic enim scribit. Ἀμφὶ δὲ μυραίνης φάτις ἔρχεται οὐκ ἀΐδηλος, Ὥς μιν ὄφις γαμέει τε, καὶ ἐξ ἁλὸς ἔρχεται αὐτὴ Πρόφρων ἱμείρουσα παρ’ ἱμείροντα γάμοιο [Hal., I, 554], &c.

[1] sub hoc] cum allata esset muraena, atque apposita. sub hoc, id est, hoc ipso tempore : uel circiter hoc tempus.

[44] deterior carne] deteriore carne futura, si post partum capta esset.

[45] His mistum ius est] ius ex his, quae sequuntur, temperatum est : ex his constat, nempe ex oleo Venafrano, garo optimo, uino quinquenni Italico, & Chio, pipere albo, aceto Methymnaeo.

[5] oleo, quod prima Venafri pressit] oleo totius Venafrani tractus praestantissimo : uel eo oleo, quod primum expressum est. oleum Venafranum in primis laudabatur : ut supra saty. 4. insuper addes, Pressa, Venafrana quod baca remisit oliuae. [Serm., II, 4, 69]

[46] piscis Iberi] id est, scombri. Laudatissimum fuisse garum, quod ex scombris maceratis, ac liquefactis esset confectum, supra notauimus : quod item testatur Strabo lib. tertio. cuius uerba refert Athenaeus lib. 3. δειπνοσοφ. Στράβων δ´ ἐν τρίτῳ Γεωγραφικῶν πρὸς ταῖς Ἡρακλέους φησὶ νήσοις κατὰ Καρχηδόνα τὴν καινὴν, πόλιν εἶναι σεξιτανίαν, ἐξ ἧς καὶ τὰ ταρίχη ἐπωνύμως λέγεσθαι, καὶ ἄλλην σκομβροαρίαν ἀπὸ τῶν ἁλισκομένων σκόμβρων· ἐξ ὧν τὸ ἄριστον σκευάζεσθαι γάρον [Deipn., I, 121a], id est, Strabo autem lib. 3. Geograph. ait ad Herculis insulas circa Carthaginem nouam, urbem esse Sexitaniam : ex qua salsamenta quaedam quasi gentili nomine appellari, & aliam scombrorum pradam, a scombris, qui eo loco capiantur : ex quibus optimum garum confici.

[47] citra mare nato] Italico. significat uinum Italicum quinquenne adhibitum esse in hoc iure coquendo : sed eidem iam cocto uinum Chium esse infusum. Verum si legamus coctae, hic erit sensus : in muraena coquenda uinum Italicum adhibitum esse, sed ei iam coctae, uinum Chium.

[48] Dum coquitur] ius : uel muraena, si legamus coctae.

[48] cocto] iuri cocto uinum Chium est aptissimum. sed quidam libri calamo exarati habent coctae, uidelicet muraenae.

[49] aceto Quod Methymnaeum] aceto, ex uino Lesbio corrupto.

[51] Erucas uirideis inulis ego primus] Ego hunc locum in omnibus libris deprauatum, duarum litterarum duntaxat, in duabus uocibus, immutatione emendaui : & cum antea legeretur, inulas ego Primus amaras, ego inulis ego primus amaris, restitui : coniecturam meam compluribus uiris doctissimis approbantibus : quorum uerborum, atque adeo, cuius totius loci hic ordo, haecque sententia est. Ego primus omnium monstraui, hoc est, docui incoquere inulis amaris erucas uirideis, ut melius, quod Graeci dicunt, ὡς ἄμεινόν τι. id est, tanquam melius quiddam ea muria, quam testa marina, nempe echinus, remittit. Curtillus autem monstrauit incoquere illotos echinos inulis. haec igitur uerba illotos, seu illutos Curtillus echinos, includenda sunt interpositionis nota. Iam hoc loquendi genus, erucas inulis incoquere, cum sit aliis Latinis usitatum, tum Horatio. Virgilius Georg. 4. Huius odorato radices incoque Baccho. [Georg., IV, 279] Horatius Od. 3. epod. Num uiperinus his cruor Incoctus herbis me fefellit ? [Epod., 3, 6] Quod autem ad hoc attinet, ut melius, tale est illud, quod est in hac eadem saty. Et leporum auulsos, ut multo suauius armos, [Serm., I, 1, 58] id est, ut rem multo suauiorem : uel, ut multo suauius quiddam. Echinum piscem porro diximus esse ex genere testaceorum, ad illum locum, Horret capillis, ut marinus asperis Echinus, Od. v. epod. sed non dissimulabo, me in duobus Vaticanis codicibus & in Iannoctii scriptum reperisse, Erucas uirideis, inulasque ego prim. am. &c. quam scripturam ideo non sequor, quia sit mihi uerisimile copulationem que ab aliquo semidocto scripturae iam corruptae fuisse additam.

[55] In patinam] in eam patinam, in qua inerat muraena illa porrecta.

[55] pulueris atri, Quantum] tantum, subintellige. ut saty. iii. [Serm., II, 3, 87] huius [p. 275] libr. Frumenti, quantum metit Africa.

[57] maius ueriti] fortasse totius domus ruinam.

[58] Rufus] Nasidienus conuiuator, coenae pater.

[58] posito capite] demisso capite, & ita maestus. καταβαλὼν τὴν ὄψιν, ἢ τὴν κεφαλήν.

[59] immaturus] aetate ad mortem immatura.

[59] flere] flebat : uel flere coepit.

[60] sapiens] uel sapiens in ea disciplina, quae ad obsoniorum apparatum. & uentris, gutturisque uoluptatem pertinet : uel sapiens, cui palatus sapiebat : uel quod sapientis esse uelit, hilariter & iucunde uiuere, ut Od. xi. lib. 1. sapias : uina liques. [Carm., I, 11, 6] &c.

[61] Tolleret] in spem meliorem erigeret, excitaret, solaretur.

[62] ut semper &c.] quam, ὡς. sic supra saty. 6. ut tu Semper eris derisor ? [Serm., II, 6, 53]

[64] suspendens omnia naso] omnia deridens. supra saty. vi. lib. 1. naso suspendis adunco Ignotos. [Serm., I, 6, 5]

[65] Haec est conditio uiuendi] sermo dissimulationis, & urbanitatis plenus.

[1] tuo] alloquitur Nasidienum conuiuatorem.

[1] Tene, ut ego] tene aequum est sollicitari, & laborare ut laute accipiat ? ne panis, &c. sic Phorm. ille apud Terentium Phorm. Te ne asymbolum uenire unctum, atque lautum e balneis, Ociosum ab animo : cum ille & cura, & sumtu absumitur, Dum tibi sit, quod placeat ? ille ringitur, ut tu rideas, Prior bibas, prior decumbas ? coena dubia apponitur ? [Phorm., 339]

[67] torquerier] cruciari, angi. ut epist. ad Lollium lib. 2. Ludentis speciem dabis, & torquebitur. [Epist., II, 2, 124]

[72] si patinam pede lapsus frangat] si quis puer, seu minister non minus ineptus, aut absurdus, quam agaso aliquis, offenso pede patinam frangat.

[73] Sed conuiuatoris, &c.] id est, quemadmodum imperatoris ingenium in rebus aduersis perspicitur, & elucet, in secundis obscurum est : sic & conuiuatoris prudentiam declarat casus aliquis aduersus, qui in conuiuio interuenerit. Caesar tamen lib. 7. de bello Gallico res aduersas imperatorum auctoritatem minuere [Bell. Gall., VII, 30] scribit.

[75] quaecunque preceris] quaecunque optes : ὅσα εὔχοιο. Dii faxint, ut omnia tibi ex sententia succedant. omnia optata tibi a Diis contingant.

[76] comis] urbanus, εὐτράπελος. facetus.

[35] Et soleas poscit] ex hoc loco intelligere, & colligere licet, conuiuas soleas ponere solitos esse antequam accumberent.

[77] in lecto quoque] ex hoc loco perspicuum est, non omnes conuiuas in uno lecto accubuisse, sed plures lectos fuisse. uideres autem uidetur positum pro audires. audiuntur enim susurri, non uidentur.

[78] stridere] a uerbo strido. licebat (inquit) uidere, seu audire conuiuas in singulis lectis consusurrantes. Secreta autem aure diuisos susurros dicit, quia non communiter inter se consusurrabant, sed separatim terni in singulis lectis : neque collatis omnium capitibus, sed pro numero lectorum separatis.

[79] Nullos his mallem ludos spectasse] Horatius loquitur. his id est, quam hos.

[80] Redde] renuncia, refer. tralatio est. nam reddere is proprie dicitur [p. 276] cui datum est, uel qui eripuit, aut abstulit.

[77] num sit quoque fracta lagena] num, quemadmodum aulaea corruerint, ita etiam lagenae fractae sint.

[83] ridetur] dum ridetur a conuiuis. dum rident conuiuae.

[83] fictis rerum] ob res confictas : rebus confictis. similia sunt illa abdita rerum, amara curarum, opaca domorum, &c. quae notauimus ad Od. xii. lib. 4. [Ad Carm., IV, 12, 20]

[21] Balatrone secundo] id est, Balatrone approbante : ex sententia Balatronis : fauente, & applaudente, seu adiuuante Balatrone. sic supra rumore secundo. lege annotata ad epist. ad Fuscum Aristium lib. 1. M. Tullius ad Quintum Fratrem libr. 2. Vatinium arbitratu nostro concidimus, Diis, hominibusque applaudentibus. [Epist., I, 10, 9] [Ad Quint., II, 4]

[84] Nasidiene redis mutatae frontis ἀποστροφὴ ad Nasidienum. sed hoc sentit : Nasidienus mutatae frontis redit, id est, Nasidienus hilarior & laetior redit.

[86] Mazonomo] genus est lancis praegrande.

[87] sparsi] aspersi, conspersi. ut saty. 4. huius lib. Corycioque croco sparsum stetit. [Serm., II, 4, 68]

[88] Pinguibus & ficis pastum iecur anseris] iecur saginatum, & auctum pinguibus ficis. Athenaeus lib. 9. scribit tanto in pretio fuisse ueteribus anseris iecur, ut essent apud eos χηνοβοσκοί. id est, anserum pastores, qui anseres ita alerent, ut eorum iecur mirifice augeretur : quod item tradit Plinius. Ego in Italia idem uidi factitari. sed quo modo, aut qua arte id fieret, non quaesiui.

[87] Et leporum auulsos, ut multo suauius] tanquam suauius quiddam. sic sat. 4. huius lib. Faecundi leporis sapiens sectabitur armos. [Serm., II, 4, 44] codice Tornesii. Et leporis uulsos.

[90] edit] in duobus codicibus Vaticanis Iannoctii Tornesii legitur, edit, ab edim is. it, ut supra Od. 3. epod. Edit cicutis allium nocentius. [Epod., 3, 3] sic & Plautus in Poenulo. Est domi, quod edimus. [Poen., 537]

[92] Suaueis res] appositio est, ut Grammatici appellant. merulas & palumbes, suaueis res. merulae illae, & palumbes sine clune (inquit) suaues res essent, nisi dominus inepte, & loquaciter de earum naturis & causis dissereret. Fortasse conuiuatorum quorundam ineptias, inscitiam, & stultitiam notat, qui singulorum rerum, quae apponuntur, naturas & causas nimis subtiliter, & odiose commemorant. Ita fit interdum, ut, dum uel ingenium suum intempestiue, atque inepte ostentant, uel imprudentes aliquid de cibis appositis proferunt, quod parum placeat : conuiuas ab edendo absterreant. huc fortasse pertinet, quod scribit Plutarchus lib. 7. sympos. καὶ περὶ οἴνων διαφορᾶς καὶ μύρων ἐρωτᾷν καὶ διαπυνθάνεσθαι φορτικὸν κομιδῇ, καὶ νεόπλουτον [Symposiac., VII, 6, 708c], id est, & de uinorum, unguentorumque differentia rogitare, & quaerere, pingue, & ineptum, & hominis nuper diuitis facti proprium est. Acron . nescio quid de uermibus comminiscitur. quod commentum si cui probatur magis, non equidem inuideo.

[95] Canidia] Canidiam Veneficam, quam, ut apparet, odio Vatiniano persequebatur, etiam hic insectatur, mordet, & lacerat non mimico, aut satyrico, hoc est urbano, sed plane hostili, & Theonino dente.