I. 9. Fuimus Troes. l

Ἦμεν Τρῶες, id est Fuimus Troes. Hic loquendi color in Graecanicis tragoediis adeo passim obvius est, ut tanquam in adagium abierit, ubi periisse quempiam significant. Euripides in Hecuba :

Κἀγὼ γὰρ ἦν ποτέ,

id est

Et quondam ego fui.

Sophocles in Electra :

Ἀπωλόμην δύστηνος, οὐδέν εἰμ᾿ ἔτι,

id est

Miseranda perii, nulla sum posthac ego.

Id imitatus Vergilius secundo Aeneidos libro : Fuimus Troes, fuit Ilium et ingens / Gloria Teucrorum. Rursum alibi : Et campos, ubi Troia fuit, extinctam significans. Eandem sententiam diversa metaphora extulit Ovidius libro De tristibus :

Nos quoque floruimus, sed flos fuit ille caducus

Flammaque de stipula nostra brevisque fuit.

Ad eandem figuram pertinet et illud ex Terentiana fabula, cui titulus Ἑαυτὸν τιμωρούμενος : Immo habui, Chreme tanquam periisse significans. Item illud ex Rudentibus Plauti : Miserum istuc verbum et pessimum est habuisse. Praeterea nobilis illa vox M. Tullii de conjuratis supplicio affectis Vixerunt, cum occisos significaret. Hanc sermonis figuram ex antiquissima illa Lacedaemonii chori cantilena putant increbuisse. Ejus chori mentionem facit Plutarchus in libello, cui titulus Quo pacto laudare se quispiam citra invidiam possit. Meminit et Diogenianus in Graecorum adagiorum collectaneis. Constabat autem is chorus triplici serie atque orbe : senum, puerorum, juvenum. Senum haec erat cantio :

Ἄμμες ποτ᾿ ἦμεν ἄλκιμοι νεανίαι,

id est

Nos fuimus olim strenui juvenculi.

Deinde puerorum haec erat :

Ἄμμες δέ γ᾿ ἐσσόμεσθα πολλῷ κάρρονες,

id est

Praestantiores nos futuri olim sumus.

Postremo juvenum haec erat :

Ἄμμες δέ γ᾿ εἰμέν· αἰ δἐ λῇς αὐγάσδεο,

id est

At nos sumus, vel experire, si velis.

Hunc chorum, quem τριχορίαν vocant, instituit apud Lacedaemonios Tyrtaeus juxta triplex aetatum discrimen. Nam pueritia ingressus est vitae, virilis aetas progressus, senecta exitus.