Adagiorum Chiliades

I. 6Non movenda moves.lxi

Ἀκίνητα κινεῖς, id est Non movenda moves. Quadrabit aut in eos, qui moliuntur ἀδύνατον aliquid aut qui res sacras violant aut qui pacta mutant sive qui conviciis incessunt eos, quibus ob auctoritatem debetur reverentia. Zenodotus inde natum putat, quod fas non sit movere neque aras neque sepulcra neque sacella, quibus reverentia quaedam ac religio debetur. [Coll., 1, 55] Plutarchus in commentario De daemonio Socratis scribit hanc vocem aeditam cuidam evocanti manes amici defuncti, τὰ ἀκίνητα μὴ κινεῖν. [Gen. Socr., 585f] Idem ἐν τῷ Ἐρωτικῷ usurpat in eum, qui receptam de diis opinionem convellere videbatur. [De am., 756a] Meminit hujus Plato libro De legibus VIII proferens legem, quam Jovis terminalis appellat, ne quis vicini civis aut hospitis limites agrorum moveat, ne quis item urbis aut regionis pomeria moveat malitque quisque saxum ingens movere quam exiguum lapidem foedere jureque jurando fixum, νομίσας, inquit, τὰ ἀκίνητα κινεῖν ἀληθῶς τοῦτο εἶναι [Leg., VIII, 842e] id est existimans hoc esse vere, quod dicitur, non movenda movere. Idem libro De legibus XI : Ἐπὶ πολλοῖς γὰρ δὴ λεγόμενον εὖ τὸ μὴ κινεῖν τὰ ἀκίνητα, [Leg., XI, 913b] id est Inter multa illud recte sane dicitur : ne moveris non movenda. Meminit et ejusdem operis libro tertio. [Leg., III, 684e] Et in epigrammate quodam ita legitur :

Ἀκινήτων ἅπτεται οὐδ᾿ Ἀΐδης,

[Anth. Graec., VII, 239] id est

Immota haud tangit ne Libitina quidem.

Sophocles in Antigone :

Ὄρσεις με τἀκίνητα διὰ φρενῶν φράσαι,

[Ant., 1060] id est

Coegeris me non movenda proloqui.

Idem in Oedipo Coloneo :

Ἀλλ᾿ οὐ γὰρ αὐδᾶν ἡδὺ τἀκίνητ᾿ ἔπη,

[Oed. Col., 624] id est

Neque enim suave est verba in auras eloqui,

Quae sit nefas movere.

Plutarchus in libello De auscultando : Ἐπιθυμία κινοῦσα χορδὰς τὰς ἀκινήτους, [Aud. Poet., 43d] id est Cupiditas chordas movens non movendas. Chordas non movendas movere Idem Περὶ τῆς ἀδολεσχίας

Κινοῦσα χορδὰς τὰς ἀκινήτους φρενῶν,

[Garr., 502d] id est

Fides movens minime movendas mentium.

Eleganter huc allusit oraculum, quod extat in Eratone Herodoti :

Κινήσω καὶ Δῆλον ἀκίνητόν περ ἐοῦσαν,

[Hist., VI, 98] id est

Et Delum quamvis sit adhuc immota movebo.

Simul enim respexit ad fabulam sive mavis historiam Delon antea fluitantem postea fixam in gratiam Apollinis. Unde Maro :

Immotamque coli dedit et contemnere ventos.

[Aen., III, 77]