I. 1. Suo sibi hunc jugulo gladio, suo telo. li

Suo gladio suove telo jugulari dicitur, qui suis ipsius dictis revincitur aut qui suopte invento dolove capitur, denique in quem quocumque modo seu dictum seu factum retorquetur, quod ab ipso profectum sit, veluti si quis exemplo Protagorae antistrephon dilemma in eum, qui proposuerit, retorqueat aut si quemadmodum Phalaris Perillum mali tauri repertorem suo invento conficiat. Itaque in Adelphis Terentii Mitio senex fratris Demeae saevitiam increpans hujusmodi utitur sententia : Hoc unum affert vitii senecta, attentiores ad rem sumus quam oportet. Eandem Demea paulo post in fratrem retorquens, Postremo, inquit, non meum illud verbum facio, quod tu, Mitio, Bene et sapienter dixti dudum. Vitium commune omnium est, Quod nimium ad rem in senecta attenti sumus. Hanc maculam nos decet Effugere. Hac ratione cum Mitio constringeretur adigereturque, ut agrum, quem rogabatur, daret, tum Demea Suo, inquit, sibi hunc jugulo gladio. Translata metaphora ab his, qui in pugna suis ipsorum telis aliquoties confodiuntur. Plautus in Amphitryone :

Atque hunc telo suo sibi, malitia sua, a foribus pellere.

Cicero pro Cecinna : Aut tuo, quemadmodum dicitur, gladio aut nostro defensio tua conficiatur necesse est. Huc allusit Ovidius in Epistolis Heroidum  :

Remigiumque dedi, quo me fugiturus abires ;

Heu, patior telis vulnera facta meis.

Eodem pertinent et illa Ciceronis  : In tuum ipse mucronem incurras, necesse est. Rursum : Hic est defensionis tuae mucro ; in eum incurrat oratio tua necesse est. Neque vehementer hinc abludit Livianum illud libro II de secundo bello Punico : Sentiebat Hannibal suis se artibus peti. Lucianus in Piscatoribus : Ὡς παρ᾿ ἡμῶν τὰ τοξεύματα, ὡς φής, λαβὼν καθ᾿ ἡμῶν ἐτόξευες, id est Quae quidem tela a nobis, uti fateris, sumpta adversus nos jaculatus es. Tradit Plutarchus Brasidam ducem educto e corpore telo eodem confodisse eum, qui miserat. Marius unus e triginta tyrannis a milite quodam interemptus narratur a Trebellio Pollione, qui adoriens dixerit  : Hic est gladius, quem ipse fecisti ; nam Marius ante imperium faber ferrarius fuerat et ejus militis opera in fabrili officina usus. Hunc igitur vere suo gladio dixeris jugulatum.

Index Adagiorum