Adagiorum Chiliades

I. 1Factum stultus cognoscit.xxx

Idem aliter effertur ab aliis : Ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω, id est Rem peractam stultus intellexit. Sumptum est autem ex Homero, qui pluribus locis hanc usurpavit sententiam. Ut in Iliados Π et Υ :

Μήτε ἀντίος ἵστασ᾿ ἐμοῖο,

Πρίν τι κακὸν παθέειν· ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω,

[Il., XVII, 31] id est

Mihi obvius ire caveto, prius quam

Noxae aliquid capias ; nam factum novit et excors.

Huc allusit Euripides in Bacchis :

Κακοῦ γὰρ ἐγγὺς ὢν ἐμάνθανεν,

[Bacch., 1113] id est

Nam didicit adfinis malo,

de Pentheo, qui sero nec nisi sua pernicie doctus coepit revereri Bacchum. Neque huic diversum est, quod admonet senarius ille inter Graecanicas sententias celebris :

Ἡ δὲ μετάνοια γίγνετ᾿ ἀνθρώποις κρίσις,

id est

Tum judicant homines, ubi jam poenitet.

Eodem pertinet Vergilianum illud :

Discite justitiam moniti et non temnere divos.

[Aen., VI, 620] Item illud Demosthenicum : Non emo tanti poenitere. [Noct. Att., I, 8, 6] Unde perquam eleganter Fabius apud Titum Livium eventum stultorum magistrum appellat Nec eventus doceat hoc, inquiens, qui stultorum magister est, sed ratio. [Hist., XXII, 39, 10] Plinius in Panegyrico, quem Trajano dixit, hujusmodi seram et infrugiferam prudentiam miseram vocat. Terror, inquit, et metus et misera illa ex periculis facta prudentia monebat, ut a republica (erat autem omnino nulla respublica) oculos, aures, animos averteremus. [Pan., 66, 4]