I. 1. Factum stultus cognoscit. xxx

Idem aliter effertur ab aliis : Ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω, id est Rem peractam stultus intellexit. Sumptum est autem ex Homero, qui pluribus locis hanc usurpavit sententiam. Ut in Iliados Π et Υ :

Μήτε ἀντίος ἵστασ᾿ ἐμοῖο,

Πρίν τι κακὸν παθέειν· ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω,

id est

Mihi obvius ire caveto, prius quam

Noxae aliquid capias ; nam factum novit et excors.

Huc allusit Euripides in Bacchis :

Κακοῦ γὰρ ἐγγὺς ὢν ἐμάνθανεν,

id est

Nam didicit adfinis malo,

de Pentheo, qui sero nec nisi sua pernicie doctus coepit revereri Bacchum. Neque huic diversum est, quod admonet senarius ille inter Graecanicas sententias celebris :

Ἡ δὲ μετάνοια γίγνετ᾿ ἀνθρώποις κρίσις,

id est

Tum judicant homines, ubi jam poenitet.

Eodem pertinet Vergilianum illud :

Discite justitiam moniti et non temnere divos.

Item illud Demosthenicum : Non emo tanti poenitere. Unde perquam eleganter Fabius apud Titum Livium eventum stultorum magistrum appellat Nec eventus doceat hoc, inquiens, qui stultorum magister est, sed ratio. Plinius in Panegyrico, quem Trajano dixit, hujusmodi seram et infrugiferam prudentiam miseram vocat. Terror, inquit, et metus et misera illa ex periculis facta prudentia monebat, ut a republica (erat autem omnino nulla respublica) oculos, aures, animos averteremus.

Index Adagiorum