Adagiorum Chiliades

II. 6Halcedonia sunt apud forum.lii

Quod dixit in Casina Plautus, Halcedonia sunt circa forum, proverbii speciem gerit. Significatur hac voce tranquillitas et silentium. [Cas.] Idem in Poenulo :

Nisi mihi illam tam tranquillam facis,

Quam mare est olim, cum ibi halcedo pullos educat suos.

[Poen.] Extat etiam in Graecorum commentariis hujusmodi proverbium, Ἁλκυονίτιδας ἡμέρας ἄγεις [Coll., Als. col. 25] [Paroem., 2, 20] id est Halcyonios agis dies, de tranquillam et otiosam agentibus vitam. Aristophanes in Avibus :

Ἁλκυονίδας τ᾿ ἂν ἤγεθ᾿ ἡμέρας ἀεί,

[Aues] id est

Atque halcyonios duxit assidue dies.

Ab ave quadam marina ductum adagium, quae Graecis halcyon dicitur, Latinis halcedo, ut auctor est M. Varro libro De lingua Latina tertio, nequis Plautinum verbum depravatum esse putet. Fabula de Ceyce et Halcyone est apud Ovidium. [Met.] id est De ave sic refert Plinius libro decimo, capite trigesimosecundo : Halcyon paulo amplior est passere, colore cyaneo ex parte majore, tantum purpureis et candidis admixtis pennis, collo gracili ac procero. Ea fetificat bruma, qui dies halcyonides vocantur. Neque apparent nisi mari tranquillo, maxime Siculo. Faciunt autem septem ante brumam diebus nidos et totidem sequentibus pariunt. Hi dies et nautis sunt noti ; nam in his tempestatem non metuunt. Nidificant autem medio in mari. Nidi pilae figura paulum eminenti ore perquam angusto, grandium spongiarum similitudine, ex spinis aculeatis compacti, tanta duritie, ut ferro incidi nequeant. Franguntur ictu valido, ut spuma arida maris. Hactenus Plinius. [Hist. Nat.] Lucianus de tranquillitate halcyonidum dierum testatur in dialogo, cui titulus Ἁλκυών. Vergilius inter prognostica futurae tempestatis hoc quoque refert :

Non tepidum ad solem pennas in litore pandunt

Dilectae Thetidi halcyones.

[Georg.] Meminit harum et Theocritus idyllio septimo  :

Χἀλκυόνες στορεσεῦντι τὰ κύματα τήν τε θάλασσαν

Τόν τε νότον τόν τ᾿ εὖρον, ὃς ἔσχατα φυκία κινεῖ,

Ἁλκυόνες, γλαυκαῖς Νηρηΐσι ταί τε μάλιστα

Ὀρνίθων ἐφίλαθεν, ὅσαις τέ περ ἐξ ἁλὸς ἄγρα,

[Idyll.] id est

Halcyonesque undas sternunt pelagusque Notunque

Atque Eurum extremam motantem flatibus algam,

Halcyones, quas inter aves Nereides omneis

Unice amant glaucae, quaecumque ex aequore pastum

Venantur.