Jucundi acti labores. M. Tullius libro De finibus bonorum et malorum secundo : Quid, si etiam jucunda memoria praeteritorum malorum, ut proverbia nonnulla veriora sint quam vestra dogmata ? Vulgo enim dicitur : Jucundi acti labores. Ex ipsa hominum natura sumptum adagium. Est enim hoc insitum omnibus, ut jucunda cuique sit anteactorum malorum aut periculorum secura recordatio commemoratioque, praesertim insignium, fatalium et quae cum turpitudine conjuncta non sint, veluti bellorum, naufragiorum atque id genus discriminum. Unde dictum est ab Horatio :
Hoc proverbium, ortum ab Homero ceu fonte, a diversis deinde scriptoribus varie est usurpatum. Extat autem apud hunc Odysseae libro decimo quinto :Gaudent ubi vertice raso
Garrula securi narrare pericula nautae.
id estΝῶι δ᾿ ἐνὶ κλισίῃ πίνοντέ τε δαινυμένω τε
Κήδεσιν ἀλλήλων τερπώμεθα λευγαλέοισιν
Μνωομένω. Μετὰ γάρ τε καὶ ἄλγεσι τέρπεται ἀνήρ,
Ὅς τις δὴ μάλα πολλὰ πάθῃ καὶ πόλλ᾿ ἐπαληθῇ,
Citatur et locus hic et proverbium ab Aristotele Rhetoricorum libro primo, ubi commemorat, quae cuique natura vel jucunda sint, vel molesta. Vergilius Homerum aemulatus : Forsan et haec olim meminisse juvabit. Item in tragoediis Seneca : Quod fuit durum pati, meminisse dulce est. Circumfertur Graecis et hujusmodi trimeter proverbialis :At nos in scamnis vescentes atque bibentes
Tristibus inter nos recreemus pectora fatis
Commemorando. Etenim fit, uti post gaudeat actis,
Aspera quisquis multa tulit per multa vagatus.
id estὩς ἡδὺ τοῖς σοφοῖσι μεμνῆσθαι πόνων,
Cicero videtur indicare sumptum ex Euripide : Nec male, inquit, Euripides (concludam, si potero, Latine, Graecum enim hunc versum nostis omneis) :Memoria dulcis jam peracti olim mali.
Constat versus, si pro suavis legas suave, nisi malis priscorum more elidere s aut, quod est commodissimum, omittere verbum est (nisi mavis subjicere post laborum).Suavis est laborum praeteritorum memoria.