Adagiorum Chiliades

II. 2Ne magna loquaris.lii

Μὴ μεγάλα λέγε, id est Ne grandia loquaris. Refertur a Diogeniano. [Paroem.] Admonet temperandum esse a magniloquentia jactantiaque, qua nihil omnium intolerabilius. Dictum est autem propter Nemesim deam, quae grandiloquentiam hujusmodi non sinit impunitam. M. Tullius Epistolarum ad Atticum libro quarto, epistola octava :

Μήπω μέγ᾿ εἴπῃς, πρὶν τέλους ἀντιάσας,

[Att.] id est

Ne quando jactes, ni prius perfeceris.

Aristophanes in Ranis :

Ὦ δαιμόνι᾿ ἀνδρῶν, μὴ μεγάλα λίαν λέγε,

[Ran.] id est

Mirande vir, ne magna nimium dixeris.

His verbis Bacchus reprimit Euripidem per arrogantiam semet anteponentem Aeschylo. Sophocles in Ajace flagellifero :

Μηδὲν μέγ᾿ εἴπῃς· οὐχ ὁρᾷς, ἵν᾿ εἶ κακοῦ;

[Ai.] id est

Ne magna loquere, non vides, quo insis malo ?

Theocritus in Cyclope :

Μηδὲν μέγα μυθεῦ,

[Idyll.] id est

Ne quid sublime loquaris.

Theognis :

Μή τοτε, Κύρν᾿, ἀγορᾶσθαι ἔπος μέγα· οἶδε γὰρ οὐδεὶς

Ἀνθρώπων, ὅτι νὺξ χἠμέρα ἀνδρὶ τελεῖ,

[Eleg.] id est

Verbum, Cyrne, cave magnum ne dixeris unquam.

Nescis, quidnam homini noxve diesve ferat.

Plato in Phaedone : Μὴ μέγα λέγε, μήτις ἡμῶν βασκανία περιτρέψῃ τὸν λόγον τὸν μέλλοντα λέγεσθαι, [Phaedo., 95b] id est Ne loquere grandia, ne qua nobis invidia futuram orationem interturbet. Antiquitas enim finxit deam Nemesim jactantiae ultricem. Ita Pindarus in Isthmiis hymno quarto : Ἀλλ᾿ ὅμως καύχημα κατάβρεχε σιγᾷ· / Ζεὺς τάδε καὶ τὰ νέμει, [Isthm., 5, 51] id est Attamen gloriationem obnubila silentio : Juppiter haec et illa partitur. Est enim unica placandae invidiae ratio : si, quod accidit boni, ad auctorem deum referatur. Idem in Nemeis, hymno decimo : Ἔστι δὲ καὶ κόρος ἀνθρώπων βαρὺς ἀντιάσαι, [Nem., 10, 20] id est Est autem grave in hominum invidiam incidere. Est enim invidum mortalium ingenium, nec ulla re citius saturatur quam audiendis laudibus alienis. Idem ejusdem operis hymno quinto : Αἰδέομαι μέγα εἰπεῖν. [Nem., 5, 14] Huc allusisse videtur Vergilius libro decimo : Dixerat ille aliquid magnum. [Aen., X, 547] Invenitur saepius et μέγα φρονεῖν pro eo, quod est insolentem atque elatum esse. Sophocles in Oedipo tyranno :

Φρονεῖν γάρ, ὡς γυνή, μέγα,

[Oed. Rex, 1078] id est

Sentire enim altum, ut femina.

Extat et senarius proverbialis :

Ὅτ᾿ εὐτυχεῖς μάλιστα, μὴ μέγα φρόνει,

id est

Ne quid tume, cum res secundae maxime.

Et μέγα πνέειν, id est magnum spirare. Euripides in Bacchis :

Κἂν πνέων ἔλθῃ μέγα,

[Bacch., 640] id est

Quamvis magnum spirans venias.

Eleganter Horatius hujusmodi grandiloquentiam ampullas et sesquipedalia verba vocat in Arte poetica :

Projicit ampullas et sesquipedalia verba.

[Ars, 97] Terentius in militem gloriosum : Et magnifica verba. [Eun., 741] Legimus et τραγικῶς λέγειν, id est loqui tragice, et ἐκτραγῳδίζειν pro eo, quod est magnificis verbis efferre. Horatius in Epist. :

Et spirat tragicum satis et feliciter audet.

[Epist., II, 1, 166] Tametsi non me fugit, poetam hoc loco simpliciter dixisse spirat tragicum.