II. 2. Ne magna loquaris. lii

Μὴ μεγάλα λέγε, id est Ne grandia loquaris. Refertur a Diogeniano. Admonet temperandum esse a magniloquentia jactantiaque, qua nihil omnium intolerabilius. Dictum est autem propter Nemesim deam, quae grandiloquentiam hujusmodi non sinit impunitam. M. Tullius Epistolarum ad Atticum libro quarto, epistola octava :

Μήπω μέγ᾿ εἴπῃς, πρὶν τέλους ἀντιάσας,

id est

Ne quando jactes, ni prius perfeceris.

Aristophanes in Ranis :

Ὦ δαιμόνι᾿ ἀνδρῶν, μὴ μεγάλα λίαν λέγε,

id est

Mirande vir, ne magna nimium dixeris.

His verbis Bacchus reprimit Euripidem per arrogantiam semet anteponentem Aeschylo. Sophocles in Ajace flagellifero :

Μηδὲν μέγ᾿ εἴπῃς· οὐχ ὁρᾷς, ἵν᾿ εἶ κακοῦ;

id est

Ne magna loquere, non vides, quo insis malo ?

Theocritus in Cyclope :

Μηδὲν μέγα μυθεῦ,

id est

Ne quid sublime loquaris.

Theognis :

Μή τοτε, Κύρν᾿, ἀγορᾶσθαι ἔπος μέγα· οἶδε γὰρ οὐδεὶς

Ἀνθρώπων, ὅτι νὺξ χἠμέρα ἀνδρὶ τελεῖ,

id est

Verbum, Cyrne, cave magnum ne dixeris unquam.

Nescis, quidnam homini noxve diesve ferat.

Plato in Phaedone : Μὴ μέγα λέγε, μήτις ἡμῶν βασκανία περιτρέψῃ τὸν λόγον τὸν μέλλοντα λέγεσθαι, id est Ne loquere grandia, ne qua nobis invidia futuram orationem interturbet. Antiquitas enim finxit deam Nemesim jactantiae ultricem. Ita Pindarus in Isthmiis hymno quarto : Ἀλλ᾿ ὅμως καύχημα κατάβρεχε σιγᾷ· / Ζεὺς τάδε καὶ τὰ νέμει, id est Attamen gloriationem obnubila silentio : Juppiter haec et illa partitur. Est enim unica placandae invidiae ratio : si, quod accidit boni, ad auctorem deum referatur. Idem in Nemeis, hymno decimo : Ἔστι δὲ καὶ κόρος ἀνθρώπων βαρὺς ἀντιάσαι, id est Est autem grave in hominum invidiam incidere. Est enim invidum mortalium ingenium, nec ulla re citius saturatur quam audiendis laudibus alienis. Idem ejusdem operis hymno quinto : Αἰδέομαι μέγα εἰπεῖν. Huc allusisse videtur Vergilius libro decimo : Dixerat ille aliquid magnum. Invenitur saepius et μέγα φρονεῖν pro eo, quod est insolentem atque elatum esse. Sophocles in Oedipo tyranno :

Φρονεῖν γάρ, ὡς γυνή, μέγα,

id est

Sentire enim altum, ut femina.

Extat et senarius proverbialis :

Ὅτ᾿ εὐτυχεῖς μάλιστα, μὴ μέγα φρόνει,

id est

Ne quid tume, cum res secundae maxime.

Et μέγα πνέειν, id est magnum spirare. Euripides in Bacchis :

Κἂν πνέων ἔλθῃ μέγα,

id est

Quamvis magnum spirans venias.

Eleganter Horatius hujusmodi grandiloquentiam ampullas et sesquipedalia verba vocat in Arte poetica :

Projicit ampullas et sesquipedalia verba.

Terentius in militem gloriosum : Et magnifica verba. Legimus et τραγικῶς λέγειν, id est loqui tragice, et ἐκτραγῳδίζειν pro eo, quod est magnificis verbis efferre. Horatius in Epist. :

Et spirat tragicum satis et feliciter audet.

Tametsi non me fugit, poetam hoc loco simpliciter dixisse spirat tragicum.

Index Adagiorum