II. 2. Tristis scytale. i

Ἀχνυμένη σκυτάλη, id est Tristis scytale, de re tristi seriaque dicebatur aut de nuntio, qui dolorem adferret. Meminit hujus Aristophanes in Lysistrata. Refertur a Diogeniano. Quin Aristophanes grammaticus librum conscripsit Περὶ τῆς σκυτάλης ἀχνυμένης citaturque ab Athenaeo libro Dipnosophistarum tertio. Plutarchus in Convivio septem sapientium : Τὴν τοῦ Αἰθίοπος ἐπίταξιν οὐδὲν ἄν τις ἄλλο πλὴν ἀχνυμένην σκυτάλην προσείπῃ; id est Aethiopis mandatum istud quid aliud appelles quam scytalem tristem ? M. Tullius ad Atticum : Habes scytalam Laconicam. Quod quidem videtur non absurde vel ad epistolam perbrevem, vel ad obscuram et arcanis de rebus conscriptam, vel ad sollicitam ac tristia nuntiantem ac mandantem accommodari posse. Quid sit autem scytale Laconica, docet Aulus Gellius Noctium Atticarum libro decimo septimo, capite nono. Sed ipsius verba praestiterit adscribere. Lacedaemonii autem, inquit, veteres, cum dissimulare et occultare literas publice ad imperatores suos missas volebant, ne, si ab hostibus exceptae forent, consilia sua noscerentur, epistolas id genus factas mittebant : surculi duo erant teretes, oblonguli, pari crassamento ejusdemque longitudinis, derasi atque ornati consimiliter. Unus imperatori in bellum proficiscenti dabatur, alterum domi magistratus cum jure atque cum signo habebant. Quando usus venerat literarum secretiorum, circum eum surculum lorum modicae tenuitatis, longum autem, quantum rei satis erat, complicabant volumine rotundo ac simplici, ita ut orae adjunctae undique et cohaerentes lori, quod plicabatur, coirent. Literas deinde in eo loro per transversas juncturarum oras versibus ab immo ad summum proficiscentibus inscribebant. Id lorum literis ita perscriptis revolutum ex surculo imperatori commenti illius conscio mittebant. Resolutio autem lori literas truncas atque mutilas reddebat, membraque earum et apices in parteis diversissimas spargebat. Propterea, si id lorum in manibus hostium inciderat, nihil quicquam conjectari ex eo loco quibat. Sed, ubi ille, ad quem erat missum, acceperat, surculo compari, quem habebat, capto ad finem, perinde ut debere fieri sciebat, circumplicabat atque literae per ambitum eundem surculi coalescentes rursum coibant, integramque et incorruptam epistolam et facilem legi praestabant. Hoc genus epistolae Lacedaemonii σκυτάλην, id est loricatum surculum, appellant. Hactenus A. Gellius. Meminit hujusce rei Plutarchus in Lysandro, cui Pharnabazus rex suppositicia scytala imposuit. Suidas eadem ferme refert, quae Gellius, de scytala. Strab. Geographiae lib. I inter hyperbolas hanc quoque commemorat : Ager angustior est quam scytala Laconica.

Index Adagiorum